Een smokkelaar (jaren 1910/1920 - 1950/60) is een persoon welke goederen op illegale wijze over grenzen brengt zonder hiervan: aangifte te doen en/of accijns/BTW te betalen.
Veelal is persoonlijk gewin het uitgangspunt voor de smokkelaar.
Dit kan zijn in de vorm van geld, om er rijker van te worden, maar het kan ook zijn om een schaarste van voedingsmiddelen op te vangen.
Zeker in de crisisjaren van de 20e eeuw was er een schreeuwend tekort aan vele voedingsmiddelen en ge- en verbruiksartikelen aan beide kanten van de grens.
De kennis van de lokale situatie voor wat betreft personen als ook omgeving en het leven met en op de grens waren een ideale start om te smokkelen.
Iedereen had wel een kennis, vriend of familie aan de ander kant van de streep (zoals de grens ook wel werd genoemd) en wist daardoor ook wel waar handel gehaald en naar toe gebracht kon worden.
Natuurlijk werd er niet enkel in de boven genoemde jaren gesmokkeld. Smokkel is van alle tijden: vroeger zowel als nu.
Wie gaat er niet, wonend in de grensstreek, over de grens rookartikelen, drank of brandstof kopen?
Vaak begon het kleinschalig. Een paar pakjes tabak, een flesje sterke drank voor een jarige meenemen bracht vaak het gesprek op gang. Zowel letterlijk als figuurlijk ;-). En dan konden ideeën ontstaan om de volgende keer eens een iets grotere hoeveelheid mee te brengen.
Moeder de vrouw die zich beklaagd dat de boter, of een ander product, zo duur is. Of dat het zelfs helemaal niet verkrijgbaar is. Het zijn dankbare onderwerpen om een plannetje te laten rijpen.
Publiekelijk zwijgen was het devies! "Iedereen" wist dat het gebeurde, "Iedereen" kende wel iemand die het deed, maar "Iedereen" hield zijn mond. De tijd kon n.l. wel eens komen dat je zelfs wat nodig had.
Natuurlijk kan het dan ook niet uitblijven dat er jaloezie ontstaat. Smokkelaars werden aangegeven bij politie of douane, de Kommiezen. Deze gingen dan extra patrouilleren om te kijken of de genoemde smokkelaar op heterdaad te betrappen was.
Hierdoor ontstond er een kat-en-muis-"spel" wat door de steeds groeiende belangen ook steeds grimmiger werd.
Heden ten dage word het vaak geromantiseerd. Het was spannend en avontuurlijk! Natuurlijk was het dat ook. En soms was er als een smokkelaar was gesnapt of opgebracht wel "iets te regelen" met de Kommiezen doordat men elkaar persoonlijk kende.
Het gebeurde natuurlijk ook dat een smokkelaar berecht werd en een tijdje naar het gevang moest. De smokkelaar moest brommen of zitten zoals het genoemd werd.
Zoals eerder al genoemd werden in de loop der tijd de belangen groter en de strijd tussen de smokkelaars en Kommiezen steeds harder en professioneler. Waar het in de begintijd het transport nog te voet of per fiets plaats vond ging het in latere jaren met auto's, snellere auto's, héééél snelle auto's en met vrachtauto's. Hoe groter het laadruim hoe meer er vervoerd kon worden en hoe hoger de mogelijk winst.
